به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بصیرت، روز گذشته «محمد بن سلمان» ولیعهد پادشاه عربستان و وزیر دفاع این کشور طی مصاحبه ای تلویزیونی اظهار داشت که ایران همواره به عنوان همسایه عربستان نقش مهمی در منطقه دارد. علاوه بر این هر دو کشور می توانند منافع مشترکی را دنبال کرده و در عین حال عربستان به دنبال توسعه ایران و گسترش روابط عربستان با کشور هایی نظیر روسیه، چین هند و در آخر ایران است.
بن سلمان در آخر صحبت های خود خاطر نشان کرد که ایران و عربستان می توانند به یک رابطه خوب دست یابند.
این در حال است که از هفته ها پیش بسیاری از رسانه های بین المللی گزارش هایی را ارائه کردند که نمایندگانی از ایران و عربستان در شهر بغداد پایتخت عراق در حال مذاکره برای احیای روابط یکدیگر هستند.
جدای از این موضوع ایران و عربستان همواره جز مهمترین بازیگران منطقه غرب آسیا به شمار می آیند و در طول دهه های گذشته این دو کشور تعارضات متعددی در منافع و،اهداف و حتی سیاست خاریی خو داشنه اند.
روابط سیاسی تهران- ریاض همواره شاهد تنش های متعددی بوده و تنها در مقاطع کوتاهی این دو کشور به تنش زدایی روی آورده بودند.
این اتفاق در حالی رخ داده است که از نیمه سال 1394 و همزمان با به آتش کشیده شدن سفارت و کنسولگری عربستان سعودی در تهران و مشهد، روابط این دو کشور قطع شده و به تناسب چنین وضعیتی، بحرین و امارات نیز به پیروی از عربستان،سطح روابط خود را به کاردان کاهش داده اند.
اکنون شرایط منطقه به کلی تغییر کرده و جمهوری اسلامی ایران به عنوان قلب تپنده محور مقاومت از وضعیت بهتری برخوردار است؛ علیرغم چنین وضعیتی، جنگ یمن که عربستان علیه مردم این کشور به راه انداخته بود به پایان خود نزدیک شده و حالا شاهزاده کودتا چی سعودی به دنبال یک خروج آبرو مندانه از یمن است.
نگاهی بر روابطی سراسر پر تنش
« حسین صادقی» سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در عربستان در مصاحبه ای با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بصیرت به وضعیت روابط سیاسی ایران و عربستان اشاره کرد و گفت : مناسبات سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی همواره با فراز و نشیب هایی متعددی رو به رو بوده که همین امر باعث شده این روابط به یک نقطه تعادل دست پیدا نکند.
سفیر سابق ایران در عربستان افزود: در تاریخ سیاسی و دیپلماتیک ایران و عربستان شاهد سه بار قطع رابطه با عربستان بوده ایم که از این تعداد یک بار قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و همزمان با اوایل دوران سلطنت محمد رضا پهلوی و دفعات بعدی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوسته است.
وی تشریح کرد: در زمان پهلوی دوم به دلیل گردن زدن یکی از حجاج قطع روابط دیپلماتیک ایران و عربستان انجام گرفت؛ بار دوم کشتار حجاج در سال 66 دلیلی بر قطع روابط دیپلماتیک دو کشور شد و در همان مقطع و هم زمانی با جنگ تحمیلی امام خمینی (ره) فرمودند که اگر جنایات صدام را فراموش کنیم، خیانت عربستانی ها به اسلام را فراموش نخواهیم کرد.
صادقی خاطر نشان کرد: بعد از وقایع سال 66، در زمان ریاست جمهوری آقای « اکبر هاشمی رفسنجانی» و دولت سازندگی، شرایط و دیدگاه های رئیس دولت سازندگی به نحوی بود که باعث احیای مجدد روابط ایران و عربستان شد.
دیپلمات سابق جمهوری اسلامی ایران در عربستان یادآور شد: پس از احیای روابط دیپلماتیک ایران و عربستان در زمان هاشمی رفسنجانی، این رابطه به حیات خود ادامه می داد تا این که در سال 94، سفارت عربستان در واکنش به اعدام و شهادت شیخ « نمر الباقر النمر » روحانی منتقد سعودی توسط تعدادی از نفرات مورد حمله قرار گرفت.
وی اذعان کرد: بازخوانی این اتفاق هنوز به طور کامل و مستند در میان نیست اما آن چیز که به عینه مشخص است این نکته می باشد که در آن برهه زمانی عربستان سعودی به دنبال بهانه ای برای قطع روابط دیپلماتیک بود و به دنبال این کشور برخی از کشور های حوزه خلیج فارس نیز بعد از این اتفاق روابط خود را قطع یا کاهش دادند.
روابط تهران - ریاض تحت تاثیر چه عواملی قرار دارد؟
صادقی در ادامه مصاحبه خود به مولفه و عوامل تاثیرگذار در روابط ایران و عربستان اشاره کرد . گفت : روابط سیاسی و دیپلماتیک ایران و عربستان از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد که به تناسب پررنگی و کم رنگی این عوامل می تواند باعث بسط و گسترش یا قطع و محدود شدن روابط ایران و عربستان شود.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در عربستان عنوان کرد: اقدامات طرفین، شرایط داخلی، موقعیت منطقه ای ،شرایط بین المللی، جایگاه هر کشور در منطقه و در آخر دیدگاه و طرز فکر سیاستمداران و نخبگان سیاسی دو کشور عربستان از مهمترین عواملی است که روابط دیپلماتیک این دو کشور را تحت الشعاع قرا می دهد.
وی در ادامه مصاحبه عوامل و مولفه های ذکر شده را تشریح کرد و گفت : به طور خلاصه ایران و عربستان در منطقه غرب آسیا قرار دارند و هر دو کشور به تناسب قدرتی که دارند در منطقه از اهمیت بالایی برخوردار هستند و علاوه بر این موضوع، به دلیل تجارت نفتی این دو کشور، از اهمیت تقریبا برابری در نظام بین الملل برخوردار هستند.
صادقی اضافه کرد : ایران همواره به دنبال حفظ استقلال سیاسی و تمامیت ارضی خود بوده و در تحقق این هدف ، از سیاست های بازدارنده ای استفاده کرده است؛ در این بین عربستان همواره برای ایران مشکل ساز بوده و ایران اقداماتی را انجام داده که مبتنی بر حفظ تمامیت ارضی و استقلال سیاسی خود بوده است.
دیپلمات ارشد کشورمان تاکیدکرد: دستگاه دیپلماسی ایران همواره از مذاکره با همسایگان خود به ویژه عربستان استقبال کرده و این نشان دهنده حسن نیت جمهوری اسلامی ایران است ولی سعودی ها همواره ایران را عامل اصلی بی ثباتی منطقه می دانند و این درحالی است که سیاست های عربستان همواره جنگجویان و پر تنش بوده است.
وی افزود: تاکنون ایران از خود حسن نیت نشان داده و بالعکس سیاست های سعودی ها کاملا تهاجمی بوده است و همین امر باعث ایجاد یک ذهنیت منفی در ذهن سیاستمدارن و حتی افکار عمومی مردم ایران شده است ، حال باید دید با پیام جدید بن سلمان وضعیت به کجا خواهد کشید؟
شکننده یا با ثبات، آینده روابط ایران و عربستان چگونه خواهد بود؟
صادقی در تشریح وضعیت روابط ایران و عربستان به آینده این رابطه اشاره کرد و گفت: رقابت های سیاسی ایران و عربستان بسیار بالا بوده و همان گونه که مطرح شد، ما همواره شاهد تعارضات و کشمکش های سیاسی ایران و عربستان در منطقه بوده ایم.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در عربستان تشریح کرد: ایران و عربستان به عنوان دو قدرت فعال در منطقه تعارضات متعددی در سیاست خارجی خود دارند اما این موضع باعث نمی شود که احیای روابط ایران و عربستان را دور از ذهن تصور کرد چرا که اگر طرفین به ویژه عربستان سعودی بخواهند می توانند به سمت یک رابطه با ثبات حرکت کنند.
وی افزود: به تناسب وضعیت بازار نفت و شرایط کرونایی موثر در این بازار، هر دو کشور می توانند منافع متعددی را کسب کنند اما تعارضات منافع و سیاست خارجی دو کشور تاکنون مانع از تحقق چنین موقعیتی شده است.
نیازی به میانجی نیست
صادقی ضمن اشاره به وضعیت ایران و عربستان در منطقه به اقدامات میانجی گرایانه برخی از کشور ها به ویژه پاکستان، قطر و عراق اشاره کرد و گفت: احیای روابط سیاسی ایران وعربستان نیازی به میانجی ندارد چرا که وضعیت این امر به گونه ای است که می بایست مقامات و نخبگان سیاسی دو طرف به یک جمع بندی یکسان برسند.
دیپلمات ارشد ایران افزود: در خصوص تنش های ایران و عربستان کشور های پاکستان، قطر و عراق هر یک به طور جداگانه ای و اهداف صلح جویانه و خیر برای میانجی گیری میان ایران و عربستان ابراز تمایل کرده اند اما یقینا این اقدام بی اثر خواهد بود چرا که همانگونه که مطرح شد بابد هر دو طرف به یک جمع بندی واحد برسند.
از شکست در یمن تا فشار های بایدن، بن سلمان آشفته شده است.
صادقی در ادامه مصاحبه به شرایط نظام بین الملل و منطقه اشاره کرد و گفت: علاوه بر نکات مطرح شده ، شرایط منطقه و نظام بین الملل یه گونه ای است که محمد بن سلمان ، شاهزاده سعودی را به سمتی سوق داده که در جهت تنش زدایی با ایران حرکت کند.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در عربستان افزود : مسائل منطقه ای به ویژه تحولات عراق، سوریه، لبنان از مهمترین دلایلی است که به موضوع منازعه و رقابت ایران و عربستان تبدیل شده و جنگ یمن اکنون به گونه ای رقم خورده است که برای مقامات سعودی به یک جنگ فرسایشی و بی اثری تبدیل شده که خواهان خروج از آن هستند.
وی خاطر نشان کرد: علاوه بر این در چنین وضعیتی «جو بایدن » رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا با بازگشایی پرونده قتل جمال خاشقچی، فشار مضاعفی را بر روی شخص محمد بن سلمان پیاده کرده است.
صادقی تشریح کرد : اکنون با توجه به وضعیت یمن و فشار های آمریکا، محمد بن سلمان در وضعیت استیصال قرارگرفته است چرا که اکنون یمنی ها از قدرت بالایی در جنگ برخوردار شدند و از سوی دیگر رئیس جمهور دموکرات آمریکا از فروش تسلیحات به عربستان خود داری می کند و همین امر باعث ضعف عربستان شده است.
این دیپلمات ارشد ایران در آخر عنوان کرد : اکنون .ضعیت منطقه به شکل رقم خورده که علاوه بر آمریکا ، روسیه و چین نیز خواهان آن هستند که تنش بین ایران و عربستان از بین برود و منطقه به یک نقطه تعادل دست یابد.
گفتنی است که در سال 2017 محمد بن سلمان شاهزاده سعودی اظهار کرده بود که هیچ نقطه اشتراکی با ایران ندارد و نمی تواند به چنین نظامی رابطه بر قرار کند.
علاوه بر این طی این مصاحبه عنوان کرده بود که نخواهد گذاشت که جنگ به داخل عربستان سعودی کشیده شود ئ در صدد آن است که جنگ را به داخل ایران بکشاند.
حالا بعد از 5 سال ،ریاض و بهتر بگویم شخص محد بن سلمان در مواضع سیاسی خود یک چرخش 180 در جه ای تجربه کرده و به نظر می رسد با توجه به شرایط و روز های پایانی جنگ یمن از ادبیات محترمانه تری نسبت به ایران استفاده خواهد کرد .
محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در حالی خواستار احیای روابط با ایران است که همواره ایران و عربستان تعارضات متعددی در منافع و سیاست خارجی خود دارند، حال باید دید هدف اصلی پیشنهاد بن سلمان پیام صلح است یا پیام تسلیم.
